Betalen met persoonsgegevens
17 juni 2022
‘Gratis’ online dienstverlening ‘betaal’ je met jouw data. Wat betekent dat voor jou?
Je hebt dit vast wel eens ergens gehoord: “Wij moeten toch ergens onze inkomsten vandaan halen?” “Onze dienstverlening is immers gratis, je hóéft hier geen gebruik van te maken.”
Er zit iets in. Voor niets komt de zon op, zou mijn oma zeggen. Je ‘betaalt’ dan ook vaker dan je denkt met jouw persoonsgegevens, voor het gebruik maken van ‘gratis’ diensten zoals online games, muziek en apps, of social media platformen en cloud computing services. Die ‘gratis’ dienst, is dus lang niet zo ‘gratis’ als het lijkt.
Hoe zit dat?
Deze ‘betaling met persoonsgegevens’ vindt meestal plaats door middel van het accepteren van cookies. Wanneer jij toestemming geeft voor het gebruiken van commerciële trackingcookies, worden jouw online persoonsgegevens (zoals surfgedrag, voorkeuren, IP-adres en soms zelfs GPS-locatie) op de achtergrond razendsnel ‘geveild’ en de hoogste bieder mag je vervolgens hele specifieke advertenties tonen, die bijvoorbeeld gericht zijn op jouw favoriete merken en winkels. Je ziet deze mogelijk verschijnen op je social media platform, of in je vaste zoekmachine. Hier zit een flink verdienmodel achter, waar adverteerders en websitebeheerders die de cookies (laten) plaatsen, geld mee verdienen. Dat geld wordt verdiend aan/middels jouw data, en jij krijgt in ruil hiervoor toegang tot een ‘gratis’ dienst of platform.
Hoe zit dat juridisch?
Dat klinkt als een aankoop: je koopt iets, en je krijgt daar iets voor terug. Dat doen we wel vaker! Wanneer je betaalt voor een dienst met geld, heb je als consument dan allerlei rechten. Koop je een paar sneakers en krijg je Nikes in plaats van Adidas? Dan kun je deze terugsturen en het geld terugvragen of het bestelde paar sneakers in de plaats ontvangen. Terecht, als consument verdien je bescherming als een aankoop niet naar wens is en dit is juridisch ingeregeld in consumentenrecht. De regelgeving voor het consumentenrecht is te vinden in diverse wetten, waaronder het Burgerlijk Wetboek. Andere voorbeelden zijn de Wet Koop op Afstand (bij aankoop via Internet) en de Wet Van Dam (verlenging van contract, abonnement of lidmaatschap). De meeste regels van het consumentenrecht zijn dwingend voorgeschreven; er mag niet van worden afgeweken.
Ik hoor je denken: “gelden die regels uit het consumentenrecht dan ook als ik betaal met mijn persoonsgegevens, in plaats van met geld?” Ja! In april 2022 is een wetswijziging van het Burgerlijk Wetboek ingegaan. Deze wijziging regelt dat je als consument bepaalde rechten hebt óók wanneer je betaalt met jouw persoonsgegevens, in plaats van met bijvoorbeeld euro’s. Dit betekent dat je als ‘klant’ de ‘verkoper’ kunt aanspreken als de digitale inhoud of dienst niet goed werkt. De ‘verkoper’ is dan verplicht een oplossing te bieden, zoals vervanging.
Hoe zien we dit voor ons?
Dat klinkt goed! Maar hoe zit dat praktisch? Kun je de bank aansprakelijk stellen als de gratis app het niet goed doet? Kun je het online casino aanspreken op de gederfde winst als de website haperde? Nee, daar is de wetswijziging niet voor bedoeld. Deze wetswijziging geldt namelijk niet voor:
- telecommunicatiediensten
- financiële diensten
- gezondheidszorg
- kansspelen
Wat ik mij wel kan voorstellen is dat een streamingdienst of nieuwsplatform aan te spreken op het feit dat zij niet beschikbaar zijn of niet voldoen aan de beloften bijvoorbeeld die opgenomen zijn in de algemene voorwaarden.. Je hebt immers ‘betaald’ voor de dienst en je mag dan ook verwachten dat de dienst aan jou wordt geleverd overeenkomstig de verwachting.
Let op: natuurlijk gelden óók te allen tijde de regels en beginselen uit de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) wanneer er wordt ‘betaald’ met data. Dat betekent dat het voor jou duidelijk moet zijn wáár je toestemming voor geeft en wat dit betekent. Dat is voor organisaties veelal een grote uitdaging en met deze wetswijziging wordt het daar voor organisaties niet gemakkelijker op.
Die toestemming mag namelijk niet verborgen zijn in allerlei vinkjes of op sluwe wijze worden gevraagd zodat je eerder geneigd bent om toestemming te geven. Het moet duidelijk zijn wáár je toestemming voor geeft en wat dit betekent. Dat betekent dat het ook duidelijk moet zijn dat jij betaalt met persoonsgegevens. Wil je meer lezen over toestemming? Lees dan dit blogje uit de AVG Fabeltjeskrant reeks over toestemming.
Hulp nodig?
Heb jij vragen over wat deze wetswijziging voor jou(w organisatie)? Neem dan contact op met onze creatieve en betrouwbare professionals via info@cuccibu.nl of +31 (0) 85 303 2984.
