Overgangstermijn CO2 Prestatieladder: van Handboek 3.1 naar Handboek 4.0

Waarom een overgangsperiode?

De overstap van Handboek 3.1 naar 4.0 van de CO2 Prestatieladder brengt inhoudelijk grote veranderingen met zich mee. Organisaties krijgen te maken met nieuwe verplichtingen, zoals het opstellen van een klimaattransitieplan, een sterkere focus op scope 3-emissies en verbeterde dataverzameling en -monitoring. Omdat niet alle betrokken partijen op hetzelfde moment klaar zullen zijn voor deze overstap, is gekozen voor een overgangsregeling van drie jaar. Deze periode loopt van januari 2025 tot januari 2028, met verschillende mijlpalen voor de betrokken partijen.

Wie moet wanneer in actie komen?

De overgang naar Handboek 4.0 is alleen succesvol als álle schakels in het systeem – certificerende instellingen (CI’s), certificaathouders en aanbestedende diensten – klaar zijn om met het nieuwe handboek aan de slag te gaan. Daarom is er bewust gekozen voor een gefaseerde aanpak.

Certificerende instellingen (CI’s)
Certificerende instellingen zijn als eerste aan zet. Vanaf de publicatie op 14 januari 2025 krijgen zij zes maanden de tijd om hun auditsystemen en beoordelingsmethodieken af te stemmen op de nieuwe norm. In die periode moeten ze hun accreditatie bij de Raad voor Accreditatie (RvA) op orde hebben. Pas vanaf 14 juli 2025 mogen zij daadwerkelijk audits uitvoeren op basis van Handboek 4.0 van de CO2 Prestatieladder. Tot die tijd is het uitvoeren van 4.0-audits nadrukkelijk niet toegestaan, zelfs niet met een goedgekeurde accreditatie.

Certificaathouders
Voor organisaties die al gecertificeerd zijn of certificering overwegen, geldt een ruimere overgangstermijn. Tot 14 januari 2027 mogen zij kiezen of ze zich willen laten auditen volgens Handboek 3.1 of al overstappen naar Handboek 4.0. Dit betekent dat organisaties die hun certificaat nog in 2026 vernieuwen, nog eenmaal gebruik kunnen maken van de oude norm. De uiterste geldigheid van bestaande certificaten op basis van 3.1 loopt af op 14 januari 2028. Vanaf dat moment zijn enkel certificaten tegen Handboek 4.0 van de CO2 Prestatieladder geldig.

Aanbestedende diensten
Aanbestedende diensten maken gebruik van de CO2 Prestatieladder in aanbestedingen op basis van het BPKV-criterium (Beste-Prijs-Kwaliteit-Verhouding), zoals beschreven in de Handreiking Aanbesteden (versie 3.1). Met de komst van Handboek 4.0 is er ook een vernieuwde versie van dit criterium beschikbaar: BPKV-4.0.

De Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden en Ondernemen (SKAO) adviseert aanbestedende diensten om pas vanaf 14 januari 2026 gebruik te maken van BPKV-4.0, mits de markt hier klaar voor is. In 2025 zijn veel certificaathouders nog gecertificeerd onder Handboek 3.1, waardoor toepassing van versie 4.0 in aanbestedingen nog niet altijd praktisch en eerlijk is. Bij twijfel wordt aangeraden te wachten tot 14 januari 2027, het moment waarop de overstap voor álle certificaathouders verplicht wordt.

Tijdens de overgangsperiode kunnen 4.0-certificaten wél al worden geaccepteerd in aanbestedingen die nog uitgaan van BPKV-3.1, zolang duidelijk is op welk trede van Handboek 4.0 van de CO2 Prestatieladder een organisatie gecertificeerd is. Bijvoorbeeld: trede 1 in Handboek 4.0 komt inhoudelijk overeen met niveau 3 van versie 3.1.

De belangrijkste data op een rijtje

Wat betekent de overgangstermijn voor jouw organisatie?

De overgangsperiode biedt ruimte om je goed voor te bereiden, maar vraagt ook om tijdig handelen. Veel organisaties zullen hun certificering in 2025 of 2026 willen verlengen op basis van Handboek 3.1 — logisch. Maar het is verstandig om parallel alvast te starten met de voorbereidingen op Handboek 4.0, zodat je niet verrast wordt door de hogere eisen op het gebied van CO₂-bewustzijn, datakwaliteit en ketenverantwoordelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van een klimaattransitieplan, het analyseren van scope 3-emissies of het verbeteren van je interne dataverzameling. Hoe eerder je begint, hoe soepeler de overstap zal verlopen — zowel inhoudelijk als organisatorisch.

Wil je weten hoe je die voorbereidingen het beste aanpakt? In ons blog over de inhoudelijke wijzigingen in Handboek 4.0 lees je wat er inhoudelijk verandert en hoe je de eerste stappen zet richting certificering onder de nieuwe norm.